Kimya
Gizli Mesaj
Gerekli malzemeler
Kâğıt – 1 adet A4
Limon
Mum
Suluboya Fırça – 1
Ütü
Yapılışı
Limonları sıkarak elde ettiğimiz limon suyuna fırçamızı batırarak kâğıdımıza bir şeyler yazıp çizelim. Bu gizli bir mesaj olabilir!
Kâğıdı kurumaya bırakalım… Kuruduğunda kâğıtta bir şey görebiliyor muyuz?
Şimdi de kâğıdımızı orta sıcaklıkta bir ütü ile ütüleyelim ya da yanan mumun üzerinde gezdirelim… Gizli mesajımız ortaya çıkacaktır…
Neler Oluyor?
Limon suyunda karbon vardır. Karbon, ısıtıldığında koyulaşır ve bu nedenle yazdıklarımız görünür olur.
Özellikle savaş dönemlerinde ajanların haber iletimi pek güvenli değildir. Açık yazılmış mektuplar okunabilir, şifreler çözülebilir, telefonlar dinlenebilir. Bu yüzden gizli bilgileri aktarmak isteyenler her zaman görünmez mürekkeplere başvurmuşlardır. Yazı mürekkebi günümüzden 6000 yıl kadar önce Mısır’da bulunduğuna göre gelişigüzel kimselerin okuyamayacağı mürekkep de bu tarihlerde bulunmuş olabilir. Bizanslı Philomenes meşe mazısından elde ettiği mürekkepten söz etmiştir. Yüzyıllar sonra Amerikan İç Savaşında George Washington ile Kont Rumford (Benjamin Thompson) yazışmalarında bu mürekkebi kullanmışlardı.
Gizli mürekkeplerin formülleri onları kullananlar kadar çok ve çeşitlidir. Yine de bunları açığa çıkarılış yöntemleri bakımından üç sınıfa ayırabiliriz. Birinci grup organik sıvılardır. Süt, portakal ve limon suyu, sirke, sabunlu su, salya ve idrar tipik örneklerdir. Bu kaba mürekkepler yazının bulunduğu kâğıt, bez vb. ortamları dikkatle ısıtmakla görünür hale geçerler. Hemen hemen her yerden sağlanabilecek bu mürekkeplere özellikle kimyasal maddelere erişemeyecek durumdaki tutuklular başvurur.
İkinci grup kimyasal maddelerin çözeltileridir. Kuru iken renksiz olan bu maddeler bir ya da birkaç ayıraçla görünür hale geçirilirler. Her çözelti kendine özgü ayıraçlar gerektirdiğinden bunlara sempatik mürekkepler denir. Bildiğimiz adi mürekkeplerin çoğu da renksiz sıvıların karıştırılmasıyla elde edilir. Örneğin demir sülfat çözeltisi ile gallotannik asit çözeltisi karıştırılırsa renkli sıvılar oluşur. Sempatik mürekkeplerin tipik olanlarını şöyle sıralaya biliriz:
Kobaltın klorür, nitrat, sülfat ve asetat tuzlarının sulu çözeltileri hafif pembe renklidir. Seyreltik çözelti ile kaba kâğıtlara ya da kumaşlara yazılan yazılar kolay görünmezler. Ancak 100-120 derece sıcaklığa kadar ısıtılırlarsa bu tuzlar bağladıkları su moleküllerini bırakırlar ve güzel mavi renkli yazılar ortaya çıkar. Renksiz demir üç sülfat çözeltisiyle yazılmış yazılar potasyum ferrosiyanüre batırılmış bir bezle hafifçe silinirse ünlü Prusya mavisi rengi gözlenir. İşlem sodyum karbonat ile yapılırsa yazı kahverengi olur. Kurşun asetat çözeltisiyle yazılan görünmez yazılar çok kötü kokan (çürük yumurta kokusu) kükürtlü hidrojen gazına tutulunca simsiyah harfleri rahatça okuyabilirsiniz. Fenolftaleinle yazılmış yazı amonyak buharıyla açığa çıkar. Sempatik mürekkeplerin en ilginç örneklerinden biri derişik potasyum nitrat çözeltisidir. Bununla yazılan yazıların bir özelliği vardır. Yazı kâğıdın belli bir noktasından çekilen çizgiyle başlar ve harflerle kelimeler arasında hiçbir kesiklik yapılmadan mesajın sonuna kadar sürdürülür. Yazı kuruduktan sonra çizginin başlangıç noktasına akkor sıcaklığına kadar kızdırılmış bir toplu iğne dokundurulursa tüm yazı bir anda yanıp kömürleşerek çok yanık bir mesajı ortaya çıkarır. Dostlarına yazdıkları çeklerin ucunu hafifçe yakan hayalici babalara şiddetle önerilir… Böylesi mürekkepler çok dikkatle denetlenen koşullarda kullanılacak özel ayıraçlar gerektirir. Kimi yazılar ise ancak bir iki ara işlemden sonra okunabilir.
Üçüncü grubu ışıyan mürekkepler olarak adlandırabiliriz. Bir Radyum tuzunun asetondaki çözeltisini bir mendile fırça ile yazabilirsiniz. Sonra mendili X-ışınları fotoğraf plakası üzerinde bir süre tutarak yazınızın fotoğrafını çekebilirsiniz. Morötesi ışınlara tutulunca kuvvetli florışıldama gösteren maddeler de vardır. Eosin, floresoin, rezorsin, rodamin’in sudaki, antrasen’in alkoldeki çözeltileri bunlara örnek olabilir. Hiç bir başka kimyasal madde kullanmadan yalnız su ile de gizli mesajlar yazılabilir. Su, kâğıdın liflerini ve dolgu maddelerini bozar. Kâğıt iyot buharına tutulursa yazıların bulunduğu bölgeler iyotun toplandığı yerler olarak belirir.
Görünmeyen mürekkeplerin teknolojisi her geçen gün değişik kimyasalların bu konudaki işlevlerinin keşfiyle gelişiyor. Geçmişte çokça kullanılmış olan bu kimyasallar gelecekte farklı şekillerde de olsa kullanılmaktan vazgeçileceğe benzemiyor. Bu konudaki gelişmeleri merakla bekliyoruz.
Kaynak: http://www.bilim.org/forum/viewtopic.php?t=2141